ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΟΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
   

 
Οι λέξεις που μεταχειριζόμαστε στη θέση ονομάτων ή επιθέτων, λέγονται αντωνυμίες.
Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου :

εκείνον δηλαδή που μιλεί (πρώτο πρόσωπο εγώ), εκείνον που του μιλάμε (δεύτερο πρόσωπο εσύ) και εκείνο που γι’ αυτό γίνεται λόγος (τρίτο πρόσωπο αυτός).

   
  1. Προσωπικές αντωνυμίες

  Α' ΠΡΟΣΩΠΟ                                                     Β' ΠΡΟΣΩΠΟ
   
                     Δυνατοί            Αδύνατοι           Δυνατοί       Αδύνατοι
 Ονομ.             εγώ                      --                       εσύ                   --
Γεν.              εμένα                    μου                   εσένα                σου
Αιτ.              εμένα                     με                     εσένα                 σε
Κλητ.              --                         --                       εσύ                    --
   
   
Ονομ.           εμείς                      --                      εσείς                   --
Γεν.              εμάς                      μας                   εσάς                   σας
Αιτ.              εμάς                      μας                   εσάς                   σας
Κλητ.             --                         --                      εσείς                   --
   

   
  Γ' ΠΡΟΣΩΠΟ
  Δυνατοί τύποι Αδύνατοι τύποι
 Ονομ. αυτός αυτή αυτό τος την το
Γεν. αυτού αυτής αυτού του της του
Αιτ. αυτόν αυτή(ν) αυτό τον τη(ν) το
   
   
Ονομ. αυτοί αυτές αυτά τοι τες τα
Γεν. αυτών αυτών αυτών τους τους τους
Αιτ. αυτούς αυτές αυτά τους τις(τες) τα
    

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Προσωπικές αντωνυμίες ΚΛΙΚ

Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας:

α) Της είπα να μου αγοράσει το βιβλίο που ήθελα.

β) Εμένα και της αδερφής μου μας έφεραν πολλά δώρα.

γ) Αυτοί με στενοχώρησαν με όσα μου είπαν.

δ) Εμείς σας μιλάμε κι εσείς δε μας προσέχετε.

  2. Κτητικές αντωνυμίες

  Οι αντωνυμίες μου, της, τους φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι (τον κτήτορα) και λέγονται κτητικές.
   
Α’ προσώπου: δικός μου, δική μου, δικό μου
  δικός μας, δική μας, δικό μας
Β’ προσώπου: δικός σου, δική σου, δικό σου
  δικός σας, δική σας, δικό σας
Γ’ προσώπου: δικός του (της), δική του (της), δικό του (της)
  δικός τους, δική τους, δική τους

Ως κτητικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται και οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας στη γενική χωρίς τόνο:μου,σου,του,μας,σας,τους. 

Π.χ. το δικό του βιβλίο         το βιβλίο του.

Λύνω την άσκηση ΕΔΩ

  3. Αυτοπαθείς αντωνυμίες

  Οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και το ίδιο δέχεται την ενέργεια λέγονται αυτοπαθείς.
   
  Ενικός αριθμός
  Α' Προσώπου Β' Προσώπου Γ' Προσώπου
Γεν. του εαυτού μου του εαυτού σου του εαυτού του (της)
Αιτ. τον εαυτό μου τον εαυτό σου τον εαυτό του (της)
   
  Πληθυντικός αριθμός
  Α' Προσώπου Β' Προσώπου Γ' Προσώπου
Γεν. του εαυτού μας ή
των εαυτών μας του εαυτού σας ή
των εαυτών σας του εαυτού τους ή
των εαυτών τους 
Αιτ. τον εαυτό μας ή
τους εαυτούς μας τον εαυτό σας ή
τους εαυτούς σας τον εαυτό τους ή
τους εαυτούς τους 

Εξασκούμαι ΕΔΩ

 
  4. Οριστικές αντωνυμίες
   
Οι αντωνυμίες που ορίζουν και ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους λέγονται οριστικές.  
Για οριστικές αντωνυμίες χρησιμεύουν:

  α) Το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο (με το άρθρο)
  β) Το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο.
   

Εξάσκηση ΕΔΩ

  5. Δεικτικές αντωνυμίες
  Δεικτικές αντωνυμίες λέγονται εκείνες που τις χρησιμοποιούμε, όταν δείχνουμε. Δεικτικές αντωνυμίες είναι οι ακόλουθες:
   
  α) αυτός, αυτή, αυτό -- (Θα πάμε εκδρομή αυτές τις μέρες.)
β) ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο -- (Τούτο είναι το κτήμα μου.)
γ) εκείνος, εκείνη, εκείνο -- (Εκείνο το καλοκαίρι περάσαμε όμορφα.)
δ) τέτοιος, τέτοια, τέτοιο -- (Δεν είναι τέτοια η κατάσταση.)
ε) τόσος, τόση, τόσο -- (Περάσαμε τόσες δοκιμασίες μαζί.)

Κάνω εξάσκηση ΕΔΩ

   
  6. Αναφορικές αντωνυμίες
   
Αναφορικές λέγονται οι αντωνυμίες με τις οποίες ολόκληρη πρόταση αναφέρεται, δηλ. αποδίδεται, σε μια άλλη λέξη.

Αναφορικές αντωνυμίες είναι:
  α) το άκλιτο που Ο άνθρωπος που είδα, είναι τώρα εδώ.
β) ο οποίος, η οποία, το οποίο Ο μαθητής, ο οποίος είναι άτακτος, τιμωρείται.
γ) όποιος, όποια, όποιο και το ό,τι. 'Οποιος θέλει ας δοκιμάσει.
Γράψε ό,τι ξέρεις.
δ) όσος, όση, όσο 'Οσοι έμειναν στην πόλη υπέφεραν.

   
  7. Ερωτηματικές αντωνυμίες
  Ερωτηματικές αντωνυμίες λέγονται εκείνες που τις μεταχειριζόμαστε, όταν ρωτούμε:
  α) Τι; Τι ώρα είναι;
β) ποιος; ποια; ποιο; Για ποιο θέμα μιλάς;
γ) πόσος; πόση; πόσο; Πόσα σου οφείλω;

   
  8. Αόριστες αντωνυμίες
  Αόριστες λέγονται οι αντωνυμίες που τις μεταχειριζόμαστε για ένα πρόσωπο ή πράγμα, που δεν το ονομάζουμε, γιατί δεν το ξέρουμε ή γιατί δε θέλουμε: 
  Κάποιος σε ζητάει στο τηλέφωνο.
   
  Αόριστες αντωνυμίες είναι:
  α) ένας, μια (μία), ένα Μου έλεγε ένας.
 β) κανένας (κανείς), καμιά (καμία), κανένα Δεν του μίλησε κανείς.
 γ) κάποιος, κάποια, κάποιο Κάποιοι θέλουν να σας μιλήσουν.
 δ) μερικοί, μερικές, μερικά Μερικοί τον ακολούθησαν μέχρι το τέλος.
 ε) κάτι, κατιτί Κάτι θα είδες.
στ) τίποτε (τίποτα) Δεν ξέρω τίποτε.
 ζ) κάμποσος, κάμποση, κάμποσο Περιμέναμε κάμποση ώρα.
 η) κάθε· καθένας, καθεμιά (καθεμία),
  καθένα Κάθε μέρα διαβάζει την εφημερίδα του.

Εξασκούμαι ΚΛΙΚ

   
  Πίνακας συσχετικών αντωνυμιών
Ερωτηματικές     Αόριστες     Δεικτικές     Αναφορικές
ποιος; ένας, κάποιος αυτός (εκείνος) που
 κανένας, μερικοί (ε)τούτος όποιος
 άλλος εκείνος 
 ο δείνα, ο τάδε  
 καθένας (κάθε)  
τι; κάτι, κατιτί αυτό, τούτο ό,τι
 κάθε, καθετί εκείνο 
 τίποτε  
τι (λογής); τέτοιος οποιοσδήποτε
τι (είδος); τέτοιος οτιδήποτε
πόσος; κάμποσος τόσος όσος