Διαμελισμός Οριζόντιος: Οι ακτές, τα ακρωτήρια, οι χερσόνησοι, τα νησιά, οι κόλποι μια περιοχής αποτελούν τον οριζόντιο διαμελισμό της.
Θάλασσες, πορθμοί
Αξιόλογες θάλασσες στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό είναι η Λευκή, που εισχωρεί στα βόρεια παράλια της Ρωσίας και σχηματίζει τους τρεις κόλπους του Ονέγκα, του Αρχάγγελου και του Καντλάσκα. Βορειότερα είναι η Θάλασσα του Μπάρεντς, με τον κόλπο Τσέσκαγια και τον πορθμό του Καρά.
Στην πλευρά του Ατλαντικού βρίσκεται η Βόρεια Θάλασσα και νοτιότερα η Θάλασσα της Μάγχης, με τον περίφημο πορθμό του Καλέ. Βορειότερα βρίσκονται οι πορθμοί Σκάγερακ και Κάτεγατ και στη συνέχεια μπαίνουμε στη Βαλτική Θάλασσα. Είναι κλειστή και σχηματίζει τον Βοθνικό, το Φιλανδικό και τον κόλπο της Ρίγας. Στον Ατλαντικό βρίσκεται και ο μεγάλος Βισκαϊκός (ή Γασκονικός) κόλπος, ανάμεσα στην Πυρηναϊκή και τη Χερσόνησο της Βρετάνης.
Στη Μεσόγειο συναντάμε τον πορθμό του Γιβραλτάρ, τους κόλπους του Λέοντα, της Γένουας, του Τάραντα, της Βενετίας, της Τεργέστης και τους ελληνικούς κόλπους: Στρυμωνικό, Κασσάνδρας, Θερμαϊκό, Αμβρακικό, Μαλλιακό, Παγασητικό, Πατραϊκό, Λακωνικό, Κυπαρισσιακό, Σαρωνικό, Ευβοϊκό. Οι σπουδαιότεροι πορθμοί είναι της Μεσσήνης και του Οτράντο. Η διώρυγα της Κορίνθου είναι η πιο σημαντική. Υπάρχουν πολλές διώρυγες που ενώνουν τους διάφορους ποταμούς μεταξύ τους ή με λίμνες, στο εσωτερικό πολλών χωρών της Ευρώπης.
Χερσόνησοι, ακρωτήρια, νησιά
Εισχωρώντας βαθιά μέσα σε δύο ωκεανούς και σε πολλές θάλασσες σχηματίζει πλήθος ακρωτήρια, χερσονήσους, πορθμούς, νησιά και ισθμούς. Στα βόρεια σύνορά της σχηματίζονται οι Χερσόνησοι Χάνιν και Κόλα, στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, όπου απλώνεται και η μεγάλη Σκανδιναβική Χερσόνησος, με το Βόρειο Ακρωτήριο. Στον Ατλαντικό βρίσκουμε τη Χερσόνησο της Γιουτλάνδης (ή Δανική), τις δύο μικρές χερσονήσους της Γαλλίας: της Νορμανδίας και της Βρετάνης, με τα ακρωτήρια Φινιστέρο και Άγιο Βικέντιο. Στη Μεσόγειο υπάρχουν οι εξής μεγάλες Χερσόνησοι: Ιβηρική (ή Ισπανική ή Πυρηναϊκή), η Ιταλική, η Βαλκανική και η Κριμαϊκή στον Εύξεινο Πόντο. Ακρωτήρια υπάρχουν ακόμα το Σπαρτιβέντο στην Ιταλία και τα ελληνικά Ταίναρο, Μαλέας, Καφηρέας, Σούνιο και Άκτιο.
Ανάμεσα στον Φινλανδικό Κόλπο και τη λίμνη Λατόγκα σχηματίζεται ο ισθμός της Καρελίας και στην Ελλάδα ο ισθμός του Αγίου Όρους (ο ισθμός της Κορίνθου είναι τώρα διώρυγα).
Τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης είναι:
η Μεγάλη Βρετανία (230.000 τ. χλμ.)
η Ισλανδία (103.000 τ. χλμ.)
η Ιρλανδία (84.420 τ. χλμ.)
η Νόβαγια Ζέμλια (82.600 τ. χλμ.)
η Δυτική Σπίτσμπεργκ (39.414 τ. χλμ.)
η Σικελία (25.462 τ. χλμ.)
η Σαρδηνία (23.818 τ. χλμ.)
η Κορσική (8.720 τ. χλμ.)
η Κρήτη (8.258 τ. χλμ.)
η Σχέλαντ (6.835 τ. χλμ.)
η Εύβοια (3.908 τ. χλμ.)
η Κολγκούγεφ (5.250 τ. χλμ.)
η Μαγιόρκα (3.500 τ. χλμ.)
η Γκότλαντ (3.200 τ. χλμ.)
η Μάλτα (316 τ. χλμ.)
Φιόρδ (fjord)
Είναι νορβηγική λέξη για θαλάσσιους κόλπους, στενούς, βαθείς και επιμήκεις συνήθως με απότομες και βραχώδεις ακτές. Τα φιόρδ σχηματίστηκαν από κατακλυσμό των θαλασσών σε περιοχές που καλύπτονταν από παγετώνες. Το μήκος μερικών φιόρδ ξεπερνά τα 200 μ. και το βάθος τους τα 1000 μ. Το ύψος των απόκρημνων ακτών τους φτάνει ως 1000 μ. Περιοχές μεγάλης εξάπλωσης των φιόρδ είναι η Νορβηγία, η Γροιλανδία, η Χιλή, η Σκωτία, η Νέα Ζηλανδία, η Γη του Πυρός, περιοχές δηλαδή που έχουν μεγάλο Γεωγραφικό Πλάτος.
Θάλασσες, πορθμοί
Αξιόλογες θάλασσες στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό είναι η Λευκή, που εισχωρεί στα βόρεια παράλια της Ρωσίας και σχηματίζει τους τρεις κόλπους του Ονέγκα, του Αρχάγγελου και του Καντλάσκα. Βορειότερα είναι η Θάλασσα του Μπάρεντς, με τον κόλπο Τσέσκαγια και τον πορθμό του Καρά.
Στην πλευρά του Ατλαντικού βρίσκεται η Βόρεια Θάλασσα και νοτιότερα η Θάλασσα της Μάγχης, με τον περίφημο πορθμό του Καλέ. Βορειότερα βρίσκονται οι πορθμοί Σκάγερακ και Κάτεγατ και στη συνέχεια μπαίνουμε στη Βαλτική Θάλασσα. Είναι κλειστή και σχηματίζει τον Βοθνικό, το Φιλανδικό και τον κόλπο της Ρίγας. Στον Ατλαντικό βρίσκεται και ο μεγάλος Βισκαϊκός (ή Γασκονικός) κόλπος, ανάμεσα στην Πυρηναϊκή και τη Χερσόνησο της Βρετάνης.
Στη Μεσόγειο συναντάμε τον πορθμό του Γιβραλτάρ, τους κόλπους του Λέοντα, της Γένουας, του Τάραντα, της Βενετίας, της Τεργέστης και τους ελληνικούς κόλπους: Στρυμωνικό, Κασσάνδρας, Θερμαϊκό, Αμβρακικό, Μαλλιακό, Παγασητικό, Πατραϊκό, Λακωνικό, Κυπαρισσιακό, Σαρωνικό, Ευβοϊκό. Οι σπουδαιότεροι πορθμοί είναι της Μεσσήνης και του Οτράντο. Η διώρυγα της Κορίνθου είναι η πιο σημαντική. Υπάρχουν πολλές διώρυγες που ενώνουν τους διάφορους ποταμούς μεταξύ τους ή με λίμνες, στο εσωτερικό πολλών χωρών της Ευρώπης.
Χερσόνησοι, ακρωτήρια, νησιά
Εισχωρώντας βαθιά μέσα σε δύο ωκεανούς και σε πολλές θάλασσες σχηματίζει πλήθος ακρωτήρια, χερσονήσους, πορθμούς, νησιά και ισθμούς. Στα βόρεια σύνορά της σχηματίζονται οι Χερσόνησοι Χάνιν και Κόλα, στον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, όπου απλώνεται και η μεγάλη Σκανδιναβική Χερσόνησος, με το Βόρειο Ακρωτήριο. Στον Ατλαντικό βρίσκουμε τη Χερσόνησο της Γιουτλάνδης (ή Δανική), τις δύο μικρές χερσονήσους της Γαλλίας: της Νορμανδίας και της Βρετάνης, με τα ακρωτήρια Φινιστέρο και Άγιο Βικέντιο. Στη Μεσόγειο υπάρχουν οι εξής μεγάλες Χερσόνησοι: Ιβηρική (ή Ισπανική ή Πυρηναϊκή), η Ιταλική, η Βαλκανική και η Κριμαϊκή στον Εύξεινο Πόντο. Ακρωτήρια υπάρχουν ακόμα το Σπαρτιβέντο στην Ιταλία και τα ελληνικά Ταίναρο, Μαλέας, Καφηρέας, Σούνιο και Άκτιο.
Ανάμεσα στον Φινλανδικό Κόλπο και τη λίμνη Λατόγκα σχηματίζεται ο ισθμός της Καρελίας και στην Ελλάδα ο ισθμός του Αγίου Όρους (ο ισθμός της Κορίνθου είναι τώρα διώρυγα).
Τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης είναι:
η Μεγάλη Βρετανία (230.000 τ. χλμ.)
η Ισλανδία (103.000 τ. χλμ.)
η Ιρλανδία (84.420 τ. χλμ.)
η Νόβαγια Ζέμλια (82.600 τ. χλμ.)
η Δυτική Σπίτσμπεργκ (39.414 τ. χλμ.)
η Σικελία (25.462 τ. χλμ.)
η Σαρδηνία (23.818 τ. χλμ.)
η Κορσική (8.720 τ. χλμ.)
η Κρήτη (8.258 τ. χλμ.)
η Σχέλαντ (6.835 τ. χλμ.)
η Εύβοια (3.908 τ. χλμ.)
η Κολγκούγεφ (5.250 τ. χλμ.)
η Μαγιόρκα (3.500 τ. χλμ.)
η Γκότλαντ (3.200 τ. χλμ.)
η Μάλτα (316 τ. χλμ.)
Φιόρδ (fjord)
Είναι νορβηγική λέξη για θαλάσσιους κόλπους, στενούς, βαθείς και επιμήκεις συνήθως με απότομες και βραχώδεις ακτές. Τα φιόρδ σχηματίστηκαν από κατακλυσμό των θαλασσών σε περιοχές που καλύπτονταν από παγετώνες. Το μήκος μερικών φιόρδ ξεπερνά τα 200 μ. και το βάθος τους τα 1000 μ. Το ύψος των απόκρημνων ακτών τους φτάνει ως 1000 μ. Περιοχές μεγάλης εξάπλωσης των φιόρδ είναι η Νορβηγία, η Γροιλανδία, η Χιλή, η Σκωτία, η Νέα Ζηλανδία, η Γη του Πυρός, περιοχές δηλαδή που έχουν μεγάλο Γεωγραφικό Πλάτος.
Λύνω το σταυρόλεξο των νησιών ΕΔΩ
Η Ευρώπη και η Αφρική τη νύχτα
