Τα Βαλκάνια πριν τους Βαλκανικούς πολέμους
Μεχμέτ Ε' (1844-1918) . Ο προτελευταίος σουλτάνος
Το διάγγελμα του Γεωργίου Α' στον ελληνικό λαό . Κήρυξη πολέμου .
5/10/1912
Όταν το 1912 οι Νεότουρκοι προσπάθησαν να εκτουρκίσουν τις άλλες
εθνότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα τέσσερα χριστιανικά κράτη Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο και Ελλάδα συμμάχησαν και κήρυξαν τον πόλεμο στην Τουρκία.
Ο ελληνικός στρατός, τον οποίο είχε φροντίσει να εξοπλίσει ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, με αρχηγό το διάδοχο Κωνσταντίνο κινήθηκε προς δύο κατευθύνσεις: την Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία, όπου και διέσπασε τις γραμμές του εχθρού στο Σαραντάπορο.
Κατάφερε να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου. Εκεί εγκαταστάθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος, όπου και δολοφονήθηκε λίγους μήνες αργότερα και τον διαδέχτηκε στο θρόνο ο Κωνσταντίνος ο οποίος είχε καταλάβει το Φεβρουάριο του 1913 τα Γιάννενα και είχε κινηθεί πρoς τη Βόρειο Ήπειρο.
Ο θρυλικός εύζωνας
Ο Βενιζέλος στο μέτωπο
Βενιζέλος και Κωνσταντίνος Α΄
Ο ελληνικός στόλος από την άλλη , με αρχηγό το ναύαρχο Παύλο
Κουντουριώτη, κατάφερε να εμποδίσει τη μεταφορά τουρκικών στρατευμάτων από τη Μ. Ασία και απελευθέρωσε πολλά νησιά του Αιγαίου.
Όμως και οι άλλες βαλκανικές χώρες πέτυχαν σημαντικές νίκες εναντίον των Τούρκων. Η Βουλγαρία κατέλαβε τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία και η Σερβία τη Βόρεια Μακεδονία.
Τα Βαλκάνια μετά τον Α΄ Βαλκανικό πολέμο
Παρόλο που οι βαλκανικές χώρες συμμάχησαν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η συμμαχία διασπάστηκε. Ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος ξέσπασε όταν η Βουλγαρία δεν μπορούσε να βρει μια κοινή γραμμή για την τύχη των νεοκατακτηθέντων περιοχών, που βρίσκονταν υπό σερβική, ελληνική και ρουμανική διοικήση. Η δυσαρέσκεια των Βουλγάρων ήταν εμφανής, ιδιαιτέρα επειδή τους πρόλαβαν οι Έλληνες όσον αφορά στην κατάληψη της Θεσσαλονίκης.
Η Ελλάδα και η Σερβία υπέγραψαν σύμφωνο συμμαχίας και από κοινού επιθέσεως σε περίπτωση που μία από τις δύο χώρες δεχτεί επίθεση από τρίτη χώρα. Στις 16 Ιουνίου 1913, ο Βούλγαρος Τσάρος κήρυξαν πόλεμο στην Σερβία και την Ελλάδα. Επιτέθηκαν στον σερβικό στρατό στη Γευγελή και στον ελληνικό στη Νιγρίτα.
Ο σερβικός στρατός αντιμετώπισε υπεράριθμες αντίπαλες μονάδες και καθηλώθηκε, όμως ο ελληνικός σημείωσε επιτυχίες και προώθησε τις θέσεις του. Ο ελληνικός στρατός στην Μάχη του Κιλκίς-Λαχανά και στην Μάχη της Δοϊράνης και του Μπέλες. Την στιγμή εκείνη η Ελλάδα πρότεινε ανακωχή, την οποία η Βουλγαρία δέχτηκε, καθώς υπήρχε και ο κίνδυνος της Ρουμανίας από βόρεια.
Καθώς η Βουλγαρία είχε ήδη ανοικτά μέτωπα, η Ρουμανία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία αποφάσισαν να επιτεθούν και αυτές. Με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου τερματίστηκαν επίσημα οι συγκρούσεις.
Μετά το τέλος του πολέμου η Ελλάδα πήρε την Ανατολική Μακεδονία και η Βουλγαρία κράτησε τη Δυτική Θράκη. Η Β. Ήπειρος παραχωρήθηκε από την Ελλάδα, ύστερα από απαίτηση των Μ. Δυνάμεων, στην Αλβανία, που τότε δημιουργήθηκε σαν κράτος.
Τα Βαλκάνια μετά τους Βαλκανικούς πολέμους
Πέτυχε να περιλάβει στα σύνορά της το μεγαλύτερο μέρος των αλύτρωτων περιοχών (Ήπειρο, Μακεδονία, νησιά Ανατολικού Αιγαίου και Κρήτη), διπλασιάζοντας την έκτασή της.
Δείτε την εκπομπή "Εμείς οι Έλληνες" για τους Βαλκανικούς πολέμους
Α΄Βαλκανικός πόλεμος
Β΄Βαλκανικός πόλεμος
ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
1. Ποια ήταν τα αιτία για το ξέσπασμα των Βαλκανικών πολέμων;
2. Πώς κινήθηκε ο ελληνικός στρατός και ο ελληνικός στόλος;
3. Τι κατάφερε να πετύχει ο ελληνικός στρατός;
4. Ποιες ήταν οι εξελίξεις στα άλλα μέτωπα του πολέμου;
5. Ποια ήταν τα αποτελέσματα του πολέμου ;
7. Τι κατάφερε να πετύχει η Ελλάδα με τους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους;
1912 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 07/09 : Οι Σάμιοι υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη κηρύσσουν επανάσταση επιδιώκοντας την αυτοδιάθεση του νησιού και την ένωσή του με το Βασίλειο της Ελλάδος 15/09 : Η Σερβία και η Βουλγαρία κηρύσσουν γενική επιστράτευση. Το παράδειγμά τους ακολουθεί την επομένη και το Μαυροβούνιο. 17/09 : Η ελληνική κυβέρνηση καλεί γενική επιστράτευση 30/09 : Τελεσίγραφο Ελλάδας, Σερβίας, Βουλγαρίας προς το σουλτάνο για αναγνώριση των δικαιωμάτων των χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι βαλκανικές χώρες απορρίπτουν τη ρωσοαυστριακή διαμεσολάβηση. Η Πύλη απορρίπτει τις συμμαχικές αξιώσεις. |
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 01/10 : Η ελληνική Βουλή υποδέχεται τους Κρήτες βουλευτές. 03/10 : Η Τουρκία απορρίπτει τη διακοίνωση των βαλκανικών κρατών και ανακαλεί τους πρεσβευτές της από τη Σόφια και το Βελιγράδι, όχι όμως και από την Αθήνα. 04/10 : Οι διπλωματικοί εκπρόσωποι των τριών βαλκανικών συμμάχων επιδίδουν διακοίνωση, η οποία αποτελεί ουσιαστικά κήρυξη πολέμου εναντίον της Τουρκίας. Η Πύλη απαντά με κήρυξη πολέμου εναντίον της Σερβίας και της Βουλγαρίας, επιθυμώντας την αποφυγή εμπλοκής του ελληνικού ναυτικού στις επιχειρήσεις. Η Ελλάδα προχωρά την επομένη σε επιθετικές ενέργειες εναντίον της Τουρκίας. 05/10 : Η Ελλάδα κηρύσσει τον πόλεμο με την Τουρκία .Τέσσερις ελληνικές μεραρχίες πεζικού μαζί με μία ταξιαρχία ιππικού υπό την αρχιστρατηγία του διαδόχου Κωνσταντίνου παραβιάζουν την ελληνοτουρκική μεθόριο κατά τον άξονα Λάρισα-Ελασσόνα. Αντικειμενικός σκοπός είναι η κατάληψη της Κοζάνης και στη συνέχεια της Θεσσαλονίκης και της Φλώρινας. Την ίδια μέρα αποπλέει από τον όρμο του Νέου Φαλήρου ο ελληνικός στόλος κατευθυνόμενος προς τους Ωρεούς. 06/10 : Καταλαμβάνεται η Ελασσόνα 09 και 10/10 : Μάχη στο Σαραντάπορο και εκπόρθηση αυτού από τον ελληνικό στρατό . Ο δρόμος για τη δυτική Μακεδονία είναι ελεύθερος . 11 , 16 , 17 και 18/10 : Κατάληψη Κοζάνης , Βέροιας , Κατερίνης , Νάουσας , Έδεσσας και Αμυνταίου . Επίσης απελευθέρωση της Ίμβρου , της Θάσου και του Αγίου Ευστρατίου . 18/10 : Το τορπιλοβόλο «11» με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση τορπιλίζει μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης την παλαιά τουρκική θωρακοβαρίδα «FETH-IBULLEND». 19/10 : Κατάληψη της Σαμοθράκης . 20/10 : Μάχη Γιαννιτσών . Ο δρόμος για την Θεσσαλονίκη ανοίγει . Μάχη στα Πέντε Πηγάδια της Ηπείρου . 21/10 : Κατάληψη Ψαρών και Πρέβεζας . 24/10 : Κατάληψη της Τενέδου 26/10 : Ο ελληνικός στρατός εισέρχεται μετά από διαπραγματεύσεις στην Θεσσαλονίκη . 28/10 : Ο Στρατηγός - Διάδοχος εισέρχεται θριαμβευτικά στην Θεσσαλονίκη 31/10 : Το Μέτσοβο καταλαμβάνεται από τον ελληνικό στρατό . |
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 04 , 07 , 08 , 11 /11 : Απελευθέρωση Ικαρίας , Φλώρινας , Λέσβου , Καστοριάς , Σάμου . 22/11 : Η Αυλώνα βομβαρδίζεται από ελληνικά πολεμικά πλοία . Η νήσος Σάσων απελευθερώνεται . 26/11 : Μάχη Δρίσκου . Έλληνες Γαριβαλδινοί Ερυθροχίτωνες υπό τον Αλέξανδρο Ρώμα κυριεύουν έπειτα από σκληρή μάχη το ύψωμα Δρίσκος των Ιωαννίνων. (Δύο μέρες αργότερα αναγκάζονται να υποχωρήσουν εξαιτίας σφοδρότατης τουρκικής αντεπίθεσης. Στη διάρκεια της μάχης σκοτώνεται και ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης). |
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 02/12 : Πρώτη επίθεση εναντίον Μπιζανίου . Αποτυχία του ελληνικού στρατού . 03/12 : Νίκη του ελληνικού στόλου σε ναυμαχία στο ακρωτήριο της Έλλης 07/12 : Η Κορυτσά καταλαμβάνεται . Η Αλβανία αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος . |
1913 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 01/01 :Παράτολμη ενέργεια του τουρκικού καταδρομικού «Χαμηδιέ» αιφνιδιάζει τα ελληνικά πλοία που περιπολούν. Καταφέρνει να τους ξεφύγει και δύο μέρες αργότερα βομβαρδίζει την Ερμούπολη της Σύρου και το επίτακτο «Μακεδονία» που βρισκόταν εκεί, το οποίο αυτοβυθίζεται για να αποφύγει την αιχμαλωσία. 05/01 : Έπειτα από φοβερή καταδίωξη ο ελληνικός στόλος εξαναγκάζει τον τουρκικό να υποχωρήσει στα Στενά των Δαρδανελίων (ναυμαχία της Λήμνου). 10/01 : Ο Κωνσταντίνος αναλαμβάνει την διοίκηση της στρατιάς της Ηπείρου . 11/01 : Η τουρκική κυβέρνηση υπό τον Μαχμούτ Σεφκέτ ανατρέπεται με πραξικόπημα του Εμβέρ μπέη, ισχυρού άνδρα του κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», με αποτέλεσμα να διακοπούν οι συνομιλίες της πρεσβευτικής συνδιάσκεψης του Λονδίνου. 24/01 : Το αεροσκάφος «Ναυτίλος» τύπου Maurice Farman Hydroplane με πιλότο τον υπολοχαγό Μιχαήλ Μουτούση και παρατηρητή το σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραιτίνη εκτελεί με επιτυχία τολμηρή αναγνωριστική πτήση πάνω από τον τουρκικό ναύσταθμο του Ναγαρά στα Δαρδανέλια. |
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 10/02 : Ο ολυμπιονίκης της Στοκχόλμης (1912) Κώστας Τσικλητήρας πεθαίνει από μηνιγγίτιδα στο πολεμικό μέτωπο. Ο θαυμάσιος αθλητής είχε αρνηθεί να εκμεταλλευτεί τις αθλητικές του επιτυχίες για να αποφύγει τη στράτευση. 20/02 : Το Μπιζάνι εκπορθείται . 21/02 : Παράδοση των Ιωαννίνων στον ελληνικό στρατό άνευ όρων . 23/02 : Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Λεσκοβίκι της Βόρειας Ηπείρου. |
ΜΑΡΤΙΟΣ 03/03 : Το Αργυρόκαστρο και το Δέλβινο απελευθερώνονται . Αεροσκάφος τύπου Bleriot XI-2 Genie με κυβερνήτη τον έφεδρο ανθυπολοχαγό του Μηχανικού Εμμανουήλ Αργυρόπουλο και παρατηρητή τον ιδιώτη Κωνσταντίνο Μάνο συντρίβεται από μηχανική βλάβη κοντά στο Λαγκαδά, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και τα δύο μέλη του πληρώματος. Είναι οι πρώτοι νεκροί της στρατιωτικής αεροπορίας στην Ελλάδα. 05/03 : Ο Γεώργιος δολοφονείται στην Θεσσαλονίκη . |
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 22/04 : Υπογράφεται ελληνοσερβικό πρωτόκολλο, στο οποίο καταγράφονται με αδρές γραμμές τα ελληνοβουλγαρικά και σερβοβουλγαρικά σύνορα και προβλέπονται αμοιβαίες εγγυήσεις σε περίπτωση βουλγαρικής επίθεσης. |
ΜΑΪΟΣ 01/05 : Υπογράφεται ελληνοσερβική στρατιωτική σύμβαση. 06/05 : Σοβαρά επεισόδια ανάμεσα σε ελληνικές και βουλγαρικές μονάδες στον Αγγίστα ποταμό ΝΑ των Σερρών. |
ΙΟΥΝΙΟΣ 16/06 : Αιφνίδια επίθεση Βουλγάρων εναντίον ελληνικών δυνάμεων και σερβικών στις Ελευθερές , Τσάγεζι και Γευγελά αντίστοιχα . 19 ως 21/06 : Σκληρή μάχη στο Κιλκίς Λαχανά . Νίκη του ελληνικού στρατού και εκκαθάριση των βουλγαρικών δυνάμεων δυτικώς του Στρυμόνα . 23/06 : Κατάληψη της Δοϊράνης . |
ΙΟΥΛΙΟΣ
08-11/07 : Από τις μεγαλύτερες και σκληρότερες μάχες του πολέμου . Ο ελληνικός στρατός συντρίβει το βουλγαρικό στα στενά της Κρέσνας και ετοιμάζεται να εισέλθει στο εσωτερικό της Βουλγαρίας . 12-13/07 : Μάχη Σιμιτλί . 12/07 : Κατάληψη Ξάνθης και Αλεξανδρούπολης . 14/07 : Κατάληψη της Κομοτηνής . Ελληνικά στρατεύματα απελευθερώνουν για πρώτη φορά την Κομοτηνή. Λίγο αργότερα, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου τα ελληνικά στρατεύματα θα αποχωρήσουν για να επανέλθουν οριστικά το Μάιο του 1920. 18/07 : Ανακατάληψη του Παντζάρεβο. Οι ελληνικές δυνάμεις φτάνουν προ της Τζουμαγιάς. Η πιθανή κατάληψή της ανοίγει το δρόμο για τη Σόφια. Στις 12 το μεσημέρι υπογράφεται ανακωχή και σταματούν οι εχθροπραξίες. |
